گفت‌وگو با تورج منصوری | تلخی‌ها و خوشی‌های تصویرگر هامون

به گزارش ایسنا، دست‌اندرکاران سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر به روال رسم چندساله‌ی این رویداد که در مراسم افتتاحیه از بزرگانی تقدیر می‌کنند، به تازگی اعلام کرده‌اند که امسال بزرگداشتی برای تورج منصوری که فیلمبرداری بسیاری از آثار شاخص سینمای ایران را از جمله «هامون»، «بانو»، «جنگ نفت‌کش‌ها»، «قارچ سمی»، «مهمان مامان»،‌ «سنتوری» و «آواز گنجشک‌ها» برعهده داشته است، به پاس یک عمر فعالیت سینمایی برپا می‌کنند.

تورج منصوری که اولین بار کار خود را با فیلم «جاده‌های سرد» مسعود جعفری جوزانی آغاز کرد و برای آن لوح زرین بهترین فیلمبرداری را از چهاردهمین جشنواره فیلم فجر دریافت کرد، در گفت‌وگویی با ایسنا از خاطرات تلخ و شیرین خود در طول این سال‌ها سخن گفت و ابراز تاسف کرد که جدیدترین فیلمش در همکاری با تهمینه میلانی به جشنواره راه پیدا نکرد.

«تختی» ناتمام علی حاتمی؛ حسرتی بر دل

فیلمبردار فیلم «محاکمه در خیابان» به بهانه همین بزرگداشت درباره‌ی ناخوشایندترین اتفاقی که در طول سال‌های کاری خود داشته است به ایسنا گفت: تلخ‌ترین چیزی که در این سال‌ها در سینمای ایران برایم رخ داد، ناتمام ماندن فیلم «تختی» به کارگردانی مرحوم علی حاتمی بود؛ فیلمی که با درگذشت ایشان ادامه پیدا نکرد و فکر می‌کنم تلخ‌تر از آن، دیگر اتفاقی نداشتم.

او افزود: این اتفاق به من خیلی سخت گذشت چون همیشه آرزو داشتم که بتوانم با علی حاتمی کار کنم. البته چند باری پیش آمده بود که این اتفاق بیفتد، اما به دلیل گرفتاری‌های من یا همزمان شدن کارها میسر نشد. با این حال در آخرین کار حرفه‌ای زندگی‌ علی حاتمی و در آخرین پلانی که فیلمبرداری کرد، کنارش بودم. یک دلیل دیگر سخت گذشتن این ماجرا هم بر من این بود که آن پروژه سینمایی کاری بود که خیلی دوست داشتم انجام دهم چون داشت به یک نتیجه درخشان می‌رسید و تجربه‌ای بود که دیگر تکرار شدنی نبود، به همین دلیل رفتن آقای حاتمی و فوت ایشان چیزی را برایم ناتمام گذاشت که سال‌ها بود به آن فکر می‌کردم.

فیلمبردار «بلندی‌های صفر» ادامه داد: شیرین‌ترین اتفاق هم تا به این لحظه تمام فیلم‌هایی است که در آن‌ها کار کرده‌ام، چون هیچ وقت طوری در یک فیلم حضور نداشتم که سهم من تافته‌ی جدا بافته از فیلم باشد. در واقع به عنوان کسی که فیلمبرداری یک فیلم را انجام می‌دادم، هیچگاه کارم از فیلم بیرون نزد. حتی اگر فیلم بد بود به کار من هم به همان اندازه دیده شد و اگر خوب بود به اندازه‌ی فیلم خوب بود، چون هر کاری که من انجام بدهم بر اساس فیلمنامه و در سطح آن انجام می‌شود، به همین دلیل حل شدن در ماجرا و پروژه‌ای که سر فیلمبرداری آن هستم، بزرگ‌ترین کِیف من از کارم در سینما بوده است.

تورج منصوری از مهرجویی تا ده‌نمکی

تورج منصوری در ادامه درباره‌ی همکاری با فیلمسازان مختلفی از داریوش مهرجویی گرفته تا مسعود ده‌نمکی گفت: من از تمام کارگردان‌هایی که با آن‌ها همکاری داشتم بدون استثناء چیزهایی یاد گرفتم، چون وقتی قبول می‌کنی فیلمی را بسازی و فردی را به عنوان کارگردان قبول می‌کنی، پس به نحوی از او چیزهایی یاد خواهی گرفت، حال ممکن است از یکی بیشتر یا از یکی دیگر کمتر باشد، اما بیشترین چیزی که در سینما یاد گرفتم از داریوش مهرجویی، مسعود کیمیایی و مرحوم علی حاتمی بود که اصلا از او معجزاتی دیدم. ضمن اینکه از همکاری با مسعود جعفری جوزانی، مجید مجیدی، رسول ملاقلی‌پور و دیگر فیلمسازانی که با آن‌ها همکاری کردم، هم نکات زیادی را یاد گرفتم.

دوران احیای منصوری و مهرجویی

وی درباره اینکه برخی از فیلمسازانی که با آنها همکاری داشته است، در سال‌های گذشته به اندازه‌ی قبل درخشان نبوده‌اند، با یادآوری برخی از فیلم‌های خود ادامه داد: در فیلم «هامون» حال همه‌ی ما خوب بود و می‌دانستیم چه می‌کنیم. بلافاصله بعد از آن فیلم «بانو» کار شد که اگر امکان نمایش پیدا می‌کرد می‌توانست به همان اندازه بدرخشد و موفق باشد. سال‌ها گذشت تا «مهمان مامان» را با مهرجویی کار کردم. در آن دوران احساس می‌کنم، خودم احیا شدم و فکر می‌کنم برای داریوش هم همین‌طور بود چون فیلم نتیجه خوبی دارد.

کارگردان «دعوت» و «در مسیر تندباد» اضافه کرد:‌ سپس با کمی فاصله فیلم «سنتوری» را ساختیم که فکر می‌کنم پربیننده‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران به لحاظ تعداد دفعات دیده شدن باشد، آن هم در شرایطی که اکران عمومی نشد ولی نسخه‌های کپی آن بسیار دست به دست چرخید به طوری‌که وقتی یک بار برای فیلمبرداری یک فیلم سینمایی به یکی از مناطق دور شمال ایران رفته بودیم ساکنان روستایی را دیدم که آهنگ فیلم «سنتوری» را گوش می‌دادند و زمانی که با آن‌ها صحبت کردم، متوجه شدم همه‌ی‌ افراد بومی آن منطقه، فیلم را دیده‌ و آن را می‌شناختند.

منصوری با اشاره به فیلمسازی مهرجویی گفت: او کارگردانی است که خوب می‌داند چطور یک سنگ جواهر را بتراشد تا شیء با ارزشی به دست آورد. وقتی کار می‌کند مثل یک سفالگر می‌ماند که یک تکه گل را روی چرخ می‌چرخاند و در آخر اثری با ارزش تحویل می‌دهد.

بازار مکاره‌ سینما

او بیان کرد: من همیشه استقبال می‌کنم تا دوباره شرایطی فراهم شود که فیلم‌هایی مثل «هامون»، «جاده‌های سرد»، «محاکمه در خیابان»، «جرم»، «مهمان مامان» یا «قارچ سمی» ساخته شود و من جزئی از آن‌ها باشم؛ حتی فیلمی مثل «بلندی‌های صفر» به کارگردانی حسینعلی لیالستانی را هم دوست دارم که اولین فیلمی بود که در جشنواره تخصصی لهستان برای فیلمبرداری کاندیدای دریافت جایزه شد. هرچند این فیلم می‌توانست به عنوان بهترین فیلم آن سال انتخاب شود اما سلیقه‌ها به هر حال متفاوت است.

وی با اشاره به بیش از 20 بار نامزدی خود برای دریافت جایزه اضافه کرد:‌ این حرف را از سر گلایه مطرح نمی‌کنم، چون معتقدم وقتی بین پنج نفر کاندیدا می‌شوی حتما جزو لایق‌ترین‌ها هستی و این خودش یک اعتبار و درخشش مجزایی دارد، اما فکر می‌کنم فیلمی مثل «بلندی‌های صفر» که جزو بهترین کارهای من بوده در هیچ جایی دیده نشد. شاید برای زمانی بود که سرِ سینما خیلی شلوغ بود، چون سینما مثل بازار مکاره‌ای می‌ماند که گاهی یک انفجار در آن رخ می‌دهد و بعد همه مثل هم می‌شوند و تنوع گرفته می‌شود.

آرزو برای پرده‌ نقره‌ای سینما

کارگردان‌های فیلم‌های «پل چوبی»، «آینه‌های روبرو»، «گشت ارشاد» و «ایران برگر» ادامه داد:‌ الان هم فکر می‌کنم، جوان‌گرایی لجام‌ گسیخته نمی‌تواند این درد را درمان کند، چون باید سالیان سال بگذرد که یکی از آن‌ها بدرخشد. با این حال نکته‌ی مهم این است که همه‌ی ما در این سال‌ها تلاش کردیم پرده‌ی نقره‌ای سینما در کشورمان نقره‌ای‌تر، پرنورتر، عظیم‌تر و جامع‌تر باشد و امیدوارم این پرده هیچگاه کوچک و کم‌رنگ نشود و درخشش‌اش آرام‌آرام به صحنه‌ی کوچک تلویزیون نرسد.

منصوری در پایان به فیلم جدیدش با نام «ملی و راه‌های نرفته‌اش» اشاره کرد و گفت:‌ امسال این فیلم می‌توانست به کارگردانی تهمینه میلانی در جشنواره فجر حضور داشته باشد، اما به دلیل موضوعی مورد اقبال قرار نگرفت و ممکن است حتی دلایل دیگری هم داشته باشد، اما متاسفم که این فیلم در جشنواره نیست و امیدوارم پس از آن بهتر دیده شود.